Joan Berkhemer over het Brahms evenement van 23 april in de Uilenburgersjoel
Gister, zondag 23 april vond in ons ‘huis,’ de Amsterdamse Uilenburgersjoel een Brahms evenement plaats dat bezocht werd door een bescheiden publiek van kenners, liefhebbers, journalisten. De oud directeur van het Holland Festival, oud directeur van het het Haags Conservatorium en thans Professor emeritus of Creative and Performing Arts van de Leidsche universiteit, Frans de Ruiter waren aanwezig.
Dr.Anna Scott, Canadees concertpianist en muziekwetenschapper hield een lezing over het pianospel van Brahms en pianisten uit zijn directe omgeving. Door grondige bestudering van alle historische opnames, boeken, brieven, artikelen, recensies en commentaren wist Scott in haar lezing niet alleen een helder beeld te scheppen van de culturele en psychisch-sociale achtergronden van Brahms, ze bleek ook de speelstijl te kunnen reproduceren die gangbaar was aan het eind 19e eeuw en begin 20e eeuw.
Wij zien Brahms heden ten dagen als een bedaard, serieus, enigszins zwaarmoedig heer wiens muziek bedaard, serieus en enigszins zwaarmoedig gespeeld dient te worden.
Maar hoe anders speelde Brahms zelf! Hoe anders speelden zijn leerlingen! Hoeveel vrijer, avontuurlijker, transparanter, in feite moderner en losser klonk het destijds! Franse tijdgenoten als Debussy en Ravel waren vernieuwers en die vernieuwende geest is voelbaar en herkenbaar in het vrije, bijna impressionistische pianospel van Brahms en zijn volgelingen.
De geest van vernieuwing aan het eind van de 19e eeuw stopte niet aan de Frans-Duitse grens!
Iedereen die zich, of hij nou muziekliefhebber is of musicus, betrokken voelt bij Brahms had deze lezing moeten horen. Voor mij was het een game changer! Nooit zal ik Brahms meer ‘square’ spelen of dirigeren. Nooit zet ik de metronoom meer aan! Altijd zal ik zoeken naar rubato om de dramatiek te accentueren, zal ik trachten de harmonie te kleuren, wil ik toveren met stemvoering, ga ik voor het onverwachte, voor de verrassing; nooit wil ik meer een zwaarmoedige bedaarde Brahms laten klinken!
Na haar lezing gaf Anna Scott een korte maar zeer indringende masterclass aan drie jonge pianisten Ellyne Wieringa, Florian Verweij en Daan Treur. Het was prachtig mee te maken hoe met enkele aanwijzingen van Scott, het Brahms spel van de drie won aan vrijheid, expressiviteit en zeggingskracht.
Aangezien ik meewerkte aan het concert dat de bijzondere middag besloot, onthoud ik me van commentaar op de inhoud daarvan. wel mag ik zeggen dat het spel van Anna Scott, Stefan Petrovic, Emlyn Stam en Willem Stam meeslepend en overtuigend was.
We gaan dit evenement op een nader te bepalen moment herhalen zodat veel meer collega’s en andere liefhebbers van Brahms alsnog aanwezig kunnen zijn.
